Yeni Cuma Camii
41°00′04″K 39°43′21″D / 41.00111°K 39.72250°D / 41.00111; 39.72250
Yeni Cuma Camii veya Hagios Evgenios Kilisesi, Trabzon'un Yenicuma Mahallesi'nde yer alan bir tarihi yapı. Eskiden kilise ve cami olarak kullanıldı. Günümüzde cami olarak kullanılmaktadır.
Tarih
Diocletianus döneminde Trabzon'da edilen, şehrin kurtarıcı ve koruyucu azizi olarak kabul edilen Evgenios'a ithaf edilmiştir. Kilisenin yapım tarihi bilinmemektedir. Jan Olof Rosenqvist, Minthrion Dağı'ndaki (Günümüzde Boztepe) bir kiliseyle ilişkili bir yapı ve surların içinde bir metochion (Manastırın uydu-elçi kilisesi) belirtir. Manastırın en az dokuzuncu yüzyılın başlarında var olduğuna dair kanıtlar vardır; 1346'da yazılan bir tipikon, manastır topluluğunun hayatının ayrıntılarını sunar.[1]
1461 yılında şehrin Osmanlı İmparatorluğu tarafından fetihten sonra II. Mehmed, burada ilk namazını kılmış böylece binaya Yeni Cuma ismi verilmiştir,[2] kilise camiye çevrilmiş ve kuzey giriş kısmına minare eklenmiştir.
Yapı
Araştırmacılar, yapının bazilika olduğunu öne sürmektedirler. Haç planlı olarak inşa edilmiştir. Duvarlar dışarıdan kabartma haç ve bitkisel süslemelerle dekore edilmiştir. Yapı, üç nefli ve üç apsislidir. 1291 yılına ait bir kitabe mevcuttur. Orta kısımda yer alan apsis içte yuvarlak, dışarıda ise beşgen şeklindedir. Ayrıca bu kısımda kartal ve güvercin kabartmaları da mevcuttur. Diğer apsislerde içte at nalı, dış kısımda ise yuvarlak hatlar mevcuttur. Yan neflerin üzeri tonozlar ile örtülmüştür.
Galeri
-
Caminin iç kısmı -
Caminin dış görünümü -
Dış duvarda bir motif -
Dış duvar dekoru
