Kobryń
Centrum miasta | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Obwód | |||||
Rejon | |||||
Populacja (2010) • liczba ludności |
| ||||
Nr kierunkowy | +375 1642 | ||||
Kod pocztowy | 225301, 225306, 225860 | ||||
Tablice rejestracyjne | 1 | ||||
Położenie na mapie obwodu brzeskiego ![]() | |||||
Położenie na mapie Białorusi ![]() | |||||
![]() | |||||
| |||||
| |||||
Strona internetowa |
Kobryń (biał. Ко́брын, Kobryn, ros. Кобрин, jid. קאברין, Kobrin) – miasto w zachodniej części Białorusi, położone na Polesiu, przy połączeniu Kanału Dniepr-Bug z rzeką Muchawiec. Do 1939 roku w Polsce. Leży obok głównej drogi Warszawa – Mińsk – Moskwa (M1 E30), około 50 km od granicy z Polską. Liczy 51,2 tys. mieszkańców (2010); Przemysł precyzyjny, metalowy, materiałów budowlanych, spożywczy oraz lekki[2]; węzeł drogowy, muzeum.
Historia
Średniowiecze, I Rzeczpospolita i okres zaborów
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Coat_of_Arms_of_Kobry%C5%84_%281589%29.png/130px-Coat_of_Arms_of_Kobry%C5%84_%281589%29.png)
Pierwsza wzmianka historyczna pochodzi z 1287. Wyniki badań archeologicznych przeprowadzonych w 1999 w Kobryniu pokazały, że osada została założona o kilkaset lat wcześniej. Do końca XIII wieku własność książąt włodzimiersko-wołyńskich. Od 1312 w Wielkim Księstwie Litewskim. Od końca XIV wieku do 1490 stolica księstwa Kobryńskiego należącego do potomków Olgierda. Książę Roman Kobryński wraz ze swoim oddziałem uczestniczył w bitwie pod Grunwaldem. Od XVI wieku siedziba powiatu, w latach 1589–1766 na prawie magdeburskim. Od XVI wieku miasto było dużym skupiskiem ludności żydowskiej. Miasto ekonomii kobryńskiej w drugiej połowie XVII wieku[3].
Miasto królewskie położone było w końcu XVIII wieku w powiecie brzeskolitewskim województwa brzeskolitewskiego[4]. Miejsce obrad sejmików ziemskich powiatu mozyrskiego w 1659 roku[5].
Od 1795 w zaborze rosyjskim, jako siedziba powiatu kobryńskiego guberni grodzieńskiej. Miasto zostało mocno zniszczone w trakcie bitwy rosyjsko-saskiej podczas inwazji Napoleona na Rosję 15 (27) lipca 1812 r.
W Polsce międzywojennej
10 lutego 1919 roku miejscowość została przejściowo zdobyta przez polską kawalerię z grupy gen. Listowskiego, a dwa dni później trwale przez oddział kawalerii pod dowództwem mjr. Władysława Dąbrowskiego[6]. Podczas wojny polsko-bolszewickiej w okresie od 11 do 23 września 1920 w rejonie Kobrynia toczyły się walki pomiędzy 4 Armią WP a 4 Armią RFSRR.
W okresie międzywojennym należał do Polski, był stolicą powiatu w województwie poleskim oraz siedzibą wiejskiej gminy Kobryń. Stacjonował w nim sztab 30. DP i 83 pułk piechoty.
1 października 1933 obszar miasta powiększono kosztem gminy wiejskiej Kobryń, z której przyłączono części trzech majątków ziemskich[7].
- Widoki Kobrynia w czasach II Rzeczypospolitej:
- Ulica Piłsudskiego
- Ulica Traugutta
- Ulica 3-go Maja
- Ulica Ratniańska
- Rynek
- Dworzec kolejowy
- Magistrat i Bank Spółdzielczy
- Sąd Powiatowy
- Pomnik Tadeusza Kościuszki
- Most na Muchawcu
- Kobryń na mapie (1910)
Wojna obronna i okres powojenny
Osobny artykuł: Bitwa pod Kobryniem.
Kobryń i jego okolice we wrześniu 1939 były ważnym ośrodkiem obrony polskiej na Polesiu i miejscem krwawych walk. Tu w dniach 17–18 września 1939 toczyły się walki z niemieckim XIX Korpusem Pancernym gen. Heinza Guderiana. Po ustąpieniu Niemców rozgorzały walki z działającymi w rejonie Kobrynia komunistycznymi bandami zwalczającymi Polaków, które uaktywniły się na wieść o agresji sowieckiej na Polskę. Na koniec polskim obrońcom przyszło się zmierzyć z wkraczającymi od wschodu oddziałami sowieckimi.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Kobry%C5%84%2C_Rynak-Aharodnickaja._%D0%9A%D0%BE%D0%B1%D1%80%D1%8B%D0%BD%D1%8C%2C_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA-%D0%90%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%2823-24.06.1941%29.jpg/220px-Kobry%C5%84%2C_Rynak-Aharodnickaja._%D0%9A%D0%BE%D0%B1%D1%80%D1%8B%D0%BD%D1%8C%2C_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA-%D0%90%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%2823-24.06.1941%29.jpg)
Ziemi kobryńskiej bronili żołnierze dowodzonej przez płk. Adama Eplera Dywizji „Kobryń”, zorganizowanej po 10 września 1939 r. na bazie jednostek wchodzących w skład Ośrodka Zapasowego 30 Poleskiej Dywizji Piechoty (82. Syberyjski pułk strzelców z Brześcia, 83. pułk Strzelców Poleskich z Kobrynia, 84. pułk Strzelców Polskich z Pińska oraz 5. dywizjon artylerii lekkiej). W walkach pod Kobryniem wzięła także udział kompania ochotnicza sformowana z uczniów kobryńskiego gimnazjum, którzy odbyli przedpoborowe przysposobienie wojskowe (członkowie kobryńskiego „Strzelca”), żołnierze Legii Akademickiej przybyli do Kobrynia oraz liczni funkcjonariusze Policji Państwowej z Kobrynia i Brześcia. Walki trwały do dnia 22 września 1939, kiedy do miasta opuszczanego przez Niemców weszły oddziały sowieckie.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Arthur_levy010-Kobryn_1896.jpg/170px-Arthur_levy010-Kobryn_1896.jpg)
Od 19 września 1939 pod okupacją niemiecką, od 22 września do czerwca 1941 pod okupacją sowiecką, następnie do lata 1944 ponownie pod niemiecką. W latach 1941–1942 miejscowa ludność żydowska została przez Niemców zamknięta w getcie, a następnie wymordowana. W latach 1945–1991 miasto należało do Białoruskiej SRR, od 1991 jest częścią Białorusi.
W 2008 w Kobryniu odnaleziono masowe groby żołnierzy polskich. W mieście, na terenie starego cmentarza katolickiego zlokalizowano zbiorową mogiłę, z której wydobyto szczątki 13 żołnierzy Wojska Polskiego poległych zapewne 18 września 1939 podczas obrony miasta. Wśród licznych elementów uzbrojenia i oporządzenia wojskowego w grobie znaleziono przedmioty pozwalające na identyfikację konkretnych żołnierzy. Na podstawie odnalezionych znaków tożsamości zidentyfikowano nazwiska trzech żołnierzy WP: strzelca Stanisława Matyki, podchorążego Ewarysta Zajkowskiego oraz strzelca Ludwika Lipy. W Podziemieniu k. Kobrynia odnaleziono i ekshumowano szczątki 42 zamordowanych Polaków, żołnierzy, policjantów i cywilów, którzy według wstępnych ustaleń wszyscy zginęli z rąk miejscowych band.[8]
Uroczysty pogrzeb prochów odnalezionych polskich ofiar, wśród nich generała Stanisława Sołłohub-Dowoyno, odbył się 13 września 2008 na cmentarzu w Kobryniu przy asyście honorowej pocztów sztandarowych polskiego wojska i policji. Ceremonii przewodniczył ks. bp Tadeusz Płoski, ordynariusz polowy Wojska Polskiego[9].
Demografia
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/pl/timeline/1m7nv39nalzjxzqz9bh5gawjbxburvq.png)
Zabytki
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Kobryn-kostel-uspenia.jpg/220px-Kobryn-kostel-uspenia.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Kobrin_park2.jpg/220px-Kobrin_park2.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/%D0%9A%D0%BE%D0%B1%D1%80%D1%8B%D0%BD._%D0%A6%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B2%D0%B0._2014.jpg/220px-%D0%9A%D0%BE%D0%B1%D1%80%D1%8B%D0%BD._%D0%A6%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B2%D0%B0._2014.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/%D0%9A%D0%BE%D0%B1%D1%80%D1%8B%D0%BD._%2801%29.jpg/220px-%D0%9A%D0%BE%D0%B1%D1%80%D1%8B%D0%BD._%2801%29.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Sovetskaya_st_94._School_n_1.jpg/220px-Sovetskaya_st_94._School_n_1.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Kobryn_after_Dozhinki2.jpg/220px-Kobryn_after_Dozhinki2.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Kobryn_after_Dozhinki4.jpg/220px-Kobryn_after_Dozhinki4.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Sovetskaya_st_2.jpg/220px-Sovetskaya_st_2.jpg)
- Kościół katolicki pw. Zaśnięcia NMP, późno klasycystyczny zbudowany w 1843. Zamknięty w 1962, oddany wiernym w 1989[10].
- Monaster Przemienienia Pańskiego – klasztor prawosławny założono w 1497, początkowo budynki drewniane, murowane barokowe wybudowano na początku XVI w. Po unii brzeskiej w 1596 klasztor przejęli bazylianie. W 1626 odbył tu się synod biskupów unickich Rzeczypospolitej. Po skasowaniu unii w 1839 w klasztorze mieściło się prawosławna szkoła duchowna. Budynek został opuszczony po pożarze w II poł. XIX wieku. Po remoncie w okresie międzywojennym była tu siedziba sądu. Do 2010 znajdowała się w nim komenda policji, następnie został przekazany prawosławnej eparchii. Obecnie działa tu żeński monaster Spasski.
- Park im. Suworowa, założony w 1768 przez podskarbiego Antoniego Tyzenhauza, obecna nazwa nadana w czasach radzieckich.
- Dworek miejski zwany Domem Suworowa, klasycystyczny, zbudowany w 1794, zniszczony w czasie II wojny światowej. Odrestaurowany w latach 1948 i 1980. W dworku muzeum wojskowo-historyczne im. Aleksandra Suworowa, który w nim mieszkał w 1797 i 1800. W dworku tym w 1860 przebywał Romuald Traugutt.
- Cerkiew św. Mikołaja Cudotwórcy, drewniana przeniesiona do Kobrynia w 1841 i usytuowana w obecnym miejscu. Cerkiew zamknięto w latach 60. XX wieku i zamieniono w magazyn muzealny, oddano wiernym w 1986. Obok cerkwi dzwonnica.
- Sobór św. Aleksandra Newskiego, wzniesiony w latach 1864–1868 na mogile żołnierzy rosyjskich poległych w bitwie z wojskami Napoleona w 1812. Świątynia upamiętnia poległych i zniesienie pańszczyzny. Wzniesiona przez carat za pieniądze z konfiskaty majątków po powstaniu styczniowym.
- Synagoga z II połowy XIX wieku (obecnie w ruinie)
- Gmach przedwojennego Magistratu i Banku Spółdzielczego
- Gmach przedwojennego Gimnazjum Państwowego im. Marii Rodziewiczówny
- Dawna stacja pocztowa z 1846
- wielowyznaniowe cmentarze miejskie
Sport
W czasach II RP w mieście swoją siedzibę miał WKS Kobryń.
Ludzie związani z Kobryniem
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/%D0%9A%D0%BE%D0%B1%D1%80%D1%8B%D0%BD._%D0%9D%D0%B0%D0%B4%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D0%BB%D0%B5_%D0%BB%D1%8F_%D1%86%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B2%D1%8B.jpg/220px-%D0%9A%D0%BE%D0%B1%D1%80%D1%8B%D0%BD._%D0%9D%D0%B0%D0%B4%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D0%BB%D0%B5_%D0%BB%D1%8F_%D1%86%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B2%D1%8B.jpg)
Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Kobryniem.
- Stanisław Bukraba – burmistrz Kobrynia od 1920
- Franciszek Kleeberg – generał, dowódca SGO Polesie
- Jegor Kluka – rosyjski siatkarz pochodzenia białoruskiego
- Piotr Kreczeuski – białoruski polityk, nauczyciel i publicysta, jeden ze współzałożycieli Białoruskiej Republiki Ludowej
- Wiktar Kuczynski – białoruski polityk
- Mikołaj Kunicki – uczestnik walk i obrońca ludności polskiej przed UPA na Wołyniu i w Bieszczadach
- Aleksander Mickiewicz – polski wykładowca, brat Adama Mickiewicza. Pochowany na tutejszym cmentarzu katolickim
- Siemion Sidorczuk – rosyjski architekt
- Balbina Świtycz-Widacka – polska rzeźbiarka i poetka
- Witold Turkiewicz – urodzony tu w 1926 polski artysta-plastyk tworzący w szkle i ceramice
- Zygmunt Ziółkowski – burmistrz Kobrynia w latach 1937–1939
Miasta partnerskie
Przypisy
- ↑ Численность населения по Республике Беларусь, областям и г. Минску (тысяч человек) на 1 января 2010 года. belstat.gov.by. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-18)]. (ros.)..
- ↑ Kobryń, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-09-24] .
- ↑ Stanisław Zawadzki, Gospodarowanie ekonomiami królewskimi w Wielkim Księstwie Litewskim w świetle kontraktów dzierżawnych z II poł. XVII w., Warszawa 2021, s. 168.
- ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 107.
- ↑ Wojciech Kriegseisen, Sejmiki Rzeczypospolitej szlacheckiej w XVII i XVIII wieku, Warszawa 1991, s. 33, przeniesienie sejmików powiatu mozyrskiego z Mozyrza do Kobrynia na czas okupacji rosyjskiej w 1659 roku.
- ↑ Lech Wyszczelski: Wstępna faza walk. W: Lech Wyszczelski: Wojna polsko-rosyjska 1919–1920. Wyd. 1. Warszawa: Bellona, 2010, s. 56, 58. ISBN 978-83-11-11934-5.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 13 września 1933 r. o zmianie granic miasta Kobrynia w powiecie kobryńskim, województwie poleskiem (Dz.U. z 1933 r. nr 73, poz. 535)
- ↑ Komunikat prasowy. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 20 sierpnia 2008.
- ↑ Odzyskali imiona i nazwiska, Karolina Goździewska, Nasz Dziennik, 15 września 2008.
- ↑ Adam Bobryk, Rafał Dmowski, Odbudowa dziedzictwa kulturowego Kobrynia przez funkcjonowanie parafii katolickiej, [w:] Blisko, a tak daleko: Polacy w obwodzie brzeskim na Białorusi / red. nauk. Adam Bobryk. – Warszawa: Siedleckie Towarzystwo Naukowe, 2004, s. 195–200. https://web.archive.org/web/20150623110449/https://repozytorium.uph.edu.pl/handle/11331/303.
Linki zewnętrzne
![]() | Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Kobryń |
![]() | Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Kobryński |
- Cezary Rudziński: Kobryń. Śladami wielkich rodaków. Otwarty Przewodnik Krajoznawczy, 2011-01-01. [dostęp 2023-03-12].
- Cezary Rudziński: Kobryń. W oczach dawnych i współczesnych. Otwarty Przewodnik Krajoznawczy, 2011-01-01. [dostęp 2023-03-12].
- Zdjęcia Kobrynia
- Wirtualna wycieczka po Kobryniu
- Turystyczny Kobryń
- Познай Кобрин - энциклопедия, гид и путеводитель по городу (Poznaj Kobryń – encyklopedia i przewodnik po mieście...). kobrintour.by. [dostęp 2023-03-12]. (ros.).
- Kobryń, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 205 .
- Archiwalne widoki miasta w bibliotece Polona
- p
- d
- e
- Siedziba powiatu – Kobryń
Przynależność wojewódzka |
|
---|---|
Miasta (1919–39) | |
Gminy wiejskie (1919–39) |
|
- p
- d
- e
|
- PWN: 3923416