Debrzno

Debrzno
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Fragment rynku
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 pomorskie

Powiat

człuchowski

Gmina

Debrzno

Data założenia

XII wiek

Prawa miejskie

1354

Burmistrz

Marta Urbańska
(od 2024)

Powierzchnia

7,52[1] km²

Wysokość

130,4 - 173,3 m n.p.m.

Populacja (30.06.2023)
• liczba ludności
• gęstość


4 868[2]
647,34 os./km²

Strefa numeracyjna

59

Kod pocztowy

77-310

Tablice rejestracyjne

GCZ

Położenie na mapie gminy Debrzno
Mapa konturowa gminy Debrzno, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Debrzno”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Debrzno”
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, blisko dolnej krawiędzi po lewej znajduje się punkt z opisem „Debrzno”
Położenie na mapie powiatu człuchowskiego
Mapa konturowa powiatu człuchowskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Debrzno”
Ziemia53°32′17″N 17°14′10″E/53,538056 17,236111
TERC (TERYT)

2203044

SIMC

0977338

Urząd miejski
ul. Traugutta 2
77-310 Debrzno
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa

Debrzno (tuż po wojnie Frydląd Pomorski[3], kaszub. Frédląd, niem. Preußisch Friedland) – miasto w województwie pomorskim, w powiecie człuchowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Debrzno.

Według danych z 1 stycznia 2018 Debrzno liczyło 5152 mieszkańców[4][5].

Położenie

Miasto położone jest nad jeziorami: Żuczek oraz Staw Miejski, nad rzeką Debrzynką, w północnej części Krajny, w pasie Pojezierza Południowopomorskiego (w tym Pojezierza Krajeńskiego).

Od północy graniczy z gminami Czarne i Człuchów, od wschodu z gminami Kamień Krajeński i Sępólno Krajeńskie i od południa z Okonkiem i Lipką[6]. Debrzno znajduje się w odległości 152 km na południowy zachód od Gdańska, oraz 166 km na północ od Poznania.

Przy zachodnich granicach miasta znajduje się florystyczno-stepowy Rezerwat przyrody Miłachowo o powierzchni 3,7 ha.

Historia

Fragment murów miejskich z pomnikiem upamiętniającym odzyskanie miasta przez króla Kazimierza Jagiellończyka

Pierwsze wzmianki dotyczące Debrzna pochodzą z XII w. Osada leżała w granicach średniowiecznej Polski, następnie w XIV w. została zajęta przez Krzyżaków[7]. W 1354 roku miasto otrzymało prawa miejskie z nadania wielkiego mistrza krzyżackiego Winricha von Kniprode[7]. Po wybuchu powstania przeciw Krzyżakom, w 1454 miasto uznało władzę króla Polski. Podczas wojny trzynastoletniej obronione przed Krzyżakami w 1455, jednakże z czasem ponownie utracone. W 1461 miasto zdobył Kazimierz IV Jagiellończyk, a w 1462 roku Debrzno zostało zajęte przez wojska krzyżackie i było oblegane przez wojska Korony Polskiej przez 8 dni, ale nie zostało zdobyte. W 1464 Krzyżacy opuścili miasto, uprzednio je grabiąc i paląc. W wyniku zapisów II pokoju toruńskiego zostało włączone w granice Polski, a po dwunastu latach król Polski potwierdził prawa miejskie Debrzna. Miasto leżało w granicach województwa pomorskiego Korony Polskiej. W 1587, 1620 i 1648 miały miejsce pożary miasta.

W 1738 roku stanowisko proboszcza frydlandzkiego objął kanonik poznański Jan Jerzy Kostka Węsierski (ok. 1680 - po 1746), który piastował to stanowisko w latach 1743-1744 w czasie wizytacji Archidiakonatu Kamieńskiego[8].

Widokówka z czasów Cesarstwa Niemieckiego, z 1917

W pracy dra Schwitza "Biały Bór i jego historia" Wyd. w Pile 1932 roku znajduje się informacja iż w latach 1531–1553 proboszczem był ks. Georg Sabat, a od 1698 roku ks. Godszalski.

W wyniku I rozbioru Polski w 1772 miasto znalazło się w zaborze pruskim.

W 1875 r. (święcenia kapłańskie 1900 rok) w Debrznie urodził się ojciec Anicet Kopliński, polski kapucyn pochodzenia niemieckiego, nazywany jałmużnikiem Warszawy lub Św. Franciszkiem Warszawy, zamordowany przez Niemców w 1941 r. w KL Auschwitz, ogłoszony w 1999 r. błogosławiony Kościoła katolickiego[9]

W końcu stycznia 1945 miejscowość została zajęta przez Armię Czerwoną, którą wkrótce wyparli żołnierze niemieckiej 32 DP. W doniesieniu dowództwa 2 Armii z 14 lutego 1945 stwierdzono: W Preussisch Friedland oraz we wsi Zisskau 29 i 30 stycznia rozstrzelano po poddaniu potwornym torturom większość znajdujących się tam mężczyzn. Domy i mieszkania zostały rozgrabione, zniszczone i podpalone. Do kobiet i dzieci, które chciały ratować się ucieczką, bolszewiccy mordercy strzelali z karabinów maszynowych. W znajdującym się dwa kilometry od szosy folwarku we wszystkich pokojach znaleziono ciała dzieci, starców, zgwałconych i zastrzelonych kobiet[10].

W latach 1961–1972 miasto nie należało ale było siedzibą władz gromady Debrzno.

Zabytki

Obwarowania miejskie

Według rejestru zabytków NID[11] na listę zabytków wpisane są:

Stare kamieniczki w Debrznie
Dawne seminarium nauczycielskie

Lotnisko

Na południe od miasta w odległości 2–3 km już na terenie województwa wielkopolskiego znajduje się dawne lotnisko wojskowe Debrzno. Obecnie mieści się tam ośrodek "Rallyland" z torami wyścigowymi i bazą hotelową[12], którego właścicielem jest Tomasz Kuchar.

Demografia

Zmiany populacji ludności miasta Debrzno w przekroju lat 1810-1960
Źródło: Adam Jelonek. Ludność Miast i Osiedli Typu Miejskiego na Ziemiach Polski Od 1810 Do 1960 roku.. „Dokumentacja Geograficzna”. Zeszyt 3/4, s. 105. PAN. Instytut Geografii PAN. 
  • Piramida wieku mieszkańców Debrzna w 2014 roku[4].


Debrzno ma dodatni przyrost naturalny wynoszący 9. Odpowiada to przyrostowi naturalnemu 1,75 na 1000 mieszkańców Debrzna. W 2017 roku urodziło się 53 dzieci, w tym 45,3% dziewczynek i 54,7% chłopców.

Sport

Od 1945 roku istniał w Debrznie Ludowy Klub Sportowy „Żagiel". Najpopularniejszą sekcją klubu była piłka nożna. Największym sukcesem piłkarzy był tytuł mistrza okręgu juniorów, oraz awans do ligi międzywojewódzkiej w 1986 roku. Sukcesy odnosili również bokserzy którzy byli powoływani do kadry narodowej juniorów. Klub został zlikwidowany w 1992 roku z powodów finansowych. Na miejsce „Żagla” został założony Miejski Klub Sportowy (MKS) W roku 2014 do użytku klubu został oddany zmodernizowany stadion[13].

Wspólnoty wyznaniowe

Kościół Wniebowzięcia NMP

Gminy partnerskie

  • Weinbach (Niemcy)
  • Huddinge (Szwecja)
  • Blatno (Czechy)
  • W roku 2011 na spotkaniu w Korfantowie Debrzno weszło do „Rodziny Miast Friedlandzkich"

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Debrzno w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-06-17] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. ↑ Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2023-11-29]  (pol.).
  3. ↑ Pierwsza powojenna mapa Polski wydana przez WIG Sztabu Generalnego w roku 1945.
  4. ↑ a b Debrzno w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  5. ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2018r.
  6. ↑ Dzieje miasta i gminy Debrzno Wydawnictwo Jasne; 2014 rok; str 559
  7. ↑ a b Debrzno [online], pomorskie.eu [dostęp 2017-11-22] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-29]  (pol.).
  8. ↑ Jerzy Antoni Kostka, Kostkowie herbu Dąbrowa. Wyd.Z.P. POLIMER Koszalin 2010, s. 46 i 54. ISBN 978-83-89976-40-6
  9. ↑ Biografia – Fundacja Kapucyńska – pomoc potrzebującym, ubogim, bezdomnym [online] [dostęp 2022-10-17]  (pol.).
  10. ↑ Mark Sołonin: Nic dobrego na wojnie. Poznań: Rebis, 2011, s. 246-247. ISBN 978-83-7510-714-2.
  11. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024, s. 11 [dostęp 2017-01-08] .
  12. ↑ Rallyland
  13. ↑ Serwis Internetowy Miejskiego Klubu Sportowego Debrzno [online], mksdebrzno.pl [dostęp 2017-11-22] .
  14. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-09] .

Linki zewnętrzne

  • Historia miasta na stronie Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju Miasta i Gminy Debrzno
  • Historia Żydów w Debrznie na portalu Wirtualny Sztetl
  • Frydląd Pruski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 416 .
  • p
  • d
  • e
Gmina Debrzno
Miasto
  • Debrzno
Wsie
Kolonie
Części kolonii
  • Kostrzyca
  • Smug
  • Strzeszyn
Osady
Osada leśna
  • Przypólsko
Części wsi
  • Poręba
Przysiółki

Herb gminy Debrzno

 Zobacz więcej w artykule Debrzno (gmina), w sekcji Miejscowości.
  • p
  • d
  • e
Miasta
Gminy miejskie
Gminy miejsko-wiejskie
  • Czarne
  • Debrzno
Gminy wiejskie
  • Człuchów
  • Koczała
  • Przechlewo
  • Rzeczenica

  • p
  • d
  • e
Powiat człuchowski (1945–1975)
Przynależność wojewódzka
  • woj. pomorskie (PRL) (1945–46)
  • woj. szczecińskie (1946–50)
  • woj. koszalińskie (1950–75)
Miasta
Gminy wiejskie
(1945–54 i 1973–75)
  • Brzezie (do 1954)
  • Chrząstowo (od 1973)
  • Cierznie (do 1954)
  • Czarne (od 1973)
  • Człuchów
  • Debrzno (od 1973)
  • Gwieździn (do 1954)
  • Koczała (do 1954)
  • Łoża (do 1954)
  • Przechlewo
  • Rzeczenica (od 1973)
  • Strzeczona (do 1954)
  • Wierzchowo (do 1954)
Gromady
(1954–72)
  • Barkowo (1954–71)
  • Biały Bór (1954–57 →)
  • Bińcze (1954–59)
  • Brzezie (1954–71)
  • Chrząstowo (1954–72)
  • Cierznie (1954–61)
  • Czarne (1971–72)
  • Człuchów (1961–72)
  • Debrzno (1961–72)
  • Drzonowo (1954–57 →)
  • Jęczniki Wielkie (1954–71)
  • Koczała (1954–57 →)
  • Międzybórz (1954–57)
  • Mosiny (1954–71)
  • Nowa Wieś (1954–59)
  • Pietrzykowo (1954 →)
  • Polnica (1954–61)
  • Przechlewo (1954–72)
  • Rychnowy (1954–61)
  • Rzeczenica (1954–72)
  • Sąpolno (1954–71)
  • Sierpowo (1954–71)
  • Stare Gronowo(←1971)
  • Stołczno (1954–61)
  • Strzeczona (1954–61)
  • Wyczechy (1954–71)